Rozwój funkcji mieszkaniowej w aglomeracji poznańskiej w świetle polityki przestrzennej samorządów lokalnych

Celem artykułu jest rozpoznanie głównych potencjałów oraz problemów rozwojowych mieszkalnictwa w aglomeracji poznańskiej w aspekcie przestrzennym oraz wskazanie kierunkowych działań w zakresie polityki mieszkaniowej i planowania przestrzennego. W ramach przeprowadzonych badań zdiagnozowano dotychczasowe tendencje w dziedzinie mieszkalnictwa w aglomeracji oraz perspektywy ich dalszego rozwoju w świetle polityki przestrzennej samorządów lokalnych. Wykorzystując materiały zgromadzone w trakcie prac nad „Koncepcją kierunków rozwoju przestrzennego Metropolii Poznań”, przeanalizowano przestrzenny rozkład obszarów wyznaczonych w tym dokumencie jako predysponowane do rozwoju funkcji mieszkaniowych. Artykuł kończą rekomendacje kierunkowe odnoszące się do optymalizacji lokalnej polityki przestrzennej i mieszkaniowej w świetle wniosków wypływających z analiz na poziomie aglomeracyjnym

Nowe instrumenty ekonomiczne polityki miejskiej w świetle ustawy o rewitalizacji

Celem artykułu jest ocena potencjalnej efektywności nowych instrumentów polityki miejskiej wprowadzonych do porządku prawnego poprzez ustawę z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j. Dz.U. 2017 poz. 1023) w zakresie ochrony społeczności lokalnych przed nadmiernym wzrostem obciążeń czynszowych w budynkach prywatnych oraz włączenia prywatnych właścicieli nieruchomości w finansowanie procesów rewitalizacji. Analizie poddano instrumenty ekonomiczne, definiowane jako takie, które wpływają na poziom dochodów i wydatków w budżecie miasta i/lub modyfikują prawa i obowiązki podmiotów w stosunkach cywilno-prawnych, a jednocześnie są powiązane funkcjonalnie i merytorycznie z dokumentami planistycznymi sporządzanymi i uchwalanymi w ramach procesu rewitalizacji

Adaptacja polityki przestrzennej gmin Metropolii Poznań do nowych regulacji prawnych i metropolitalnej koncepcji rozwoju

Celem artykułu jest przedstawienie przebiegu procesu dostosowywania podstawowych dokumentów polityki przestrzennej gmin Metropolii Poznań (studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy) do regulacji prawnych wprowadzonych w 2015 r., do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz do wytycznych wynikających z „Koncepcji Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań” – pozaustawowego opracowania planistycznego w skali obszaru metropolitalnego, powstałego z inicjatywy samorządów lokalnych zrzeszonych w Stowarzyszeniu Metropolia Poznań. Podstawą badań empirycznych był zbiór kilkunastu projektów zmian studiów gminnych, przedłożonych w latach 2017–2018 do zaopiniowania przez Metropolitalną Komisję Planistyczną działającą przy zarządzie stowarzyszenia. W ramach analizy projektów szczególną uwagę poświęcono elementom kluczowym zarówno z punktu widzenia nowych regulacji prawnych, jak i metropolitalnej koncepcji rozwoju, tj. problemom prognozowania zapotrzebowania na tereny mieszkaniowe i produkcyjno-usługowe oraz bilansowania ich zasobów i wyznaczania konkretnych lokalizacji w studiach gminnych. Artykuł kończą wnioski i rekomendacje dotyczące wpływu działań podejmowanych na poziomie krajowym i metropolitalnym na politykę przestrzenną w skali lokalnej

Zarządzanie rozwojem przestrzennym obszarów metropolitalnych w świetle koncepcji miękkich przestrzeni planowania

Koncepcja „miękkich przestrzeni” (soft spaces) jest jedną z najnowszych perspektyw innowacyjnego spojrzenia na współczesne funkcje i skale terytorialne planowania. W prezentowanej książce autor przeanalizował możliwość jej wykorzystania w zarządzaniu rozwojem przestrzennym obszarów metropolitalnych w świetle zarówno założeń teoretycznych, jak i praktycznych doświadczeń europejskich i polskich. Przedstawiona została geneza i typologia miękkich przestrzeni planowania oraz krytyczna dyskusja naukowa wokół tej koncepcji. Zbadane zostały również jej powiązania ze skalą obszaru metropolitalnego oraz dotychczasowymi koncepcjami zarządzania metropolitalnego. Opracowanyna podstawie części teoretycznej model usystematyzowania procesu analitycznego posłużył do przeprowadzenia badań empirycznych w ramach obszaru metropolitalnego Poznania (Metropolii Poznań) jako przykładu miękkiej przestrzeni planowania w Polsce. Analiza przypadku poznańskiego została osadzona w szeroko nakreślonych krajowych uwarunkowaniach instytucjonalnych planowania i zarządzania metropolitalnego. Jej wyniki doprowadziły do stworzenia modelu teoretycznego kreacji miękkich przestrzeni planowania oraz stały się podstawą oceny możliwości wykorzystania tej koncepcji w praktyce planistycznej w Polsce

Planowanie metropolitalne w świetle aktualnych uwarunkowań prawnych

In this paper the current regulations on spatial planning at the metropolitan level have been analyzed, with particular emphasis on the changes passed in 2014, which introduced into the planning system the category of functional urban areas and the rules on their delimitation. Other important issues concern the scope of spatial plans for functional urban areas and the linkage between the level of metropolitan planning and the county self-government. The limitations of existing legal solutions for planning in functional urban areas have been indicated in conclusion as well as perspectives for cooperation of local and regional government in this field.W artykule przeanalizowane zostały aktualne regulacje prawne odnoszące się do planowania przestrzennego na poziomie metropolitalnym, ze szczególnym uwzględnieniem uchwalonych w 2014 r. nowych przepisów, które wprowadziły do systemu planistycznego kategorię miejskich obszarów funkcjonalnych oraz zasady ich delimitacji. Odniesiono się również do problematyki zakresu merytorycznego planów zagospodarowania przestrzennego dla miejskich obszarów funkcjonalnych oraz powiązań pomiędzy poziomem planowania metropolitalnego a działalnością samorządu powiatowego. W konkluzji wskazane zostały ograniczenia istniejących rozwiązań prawnych dotyczących planowania dla miejskich obszarów funkcjonalnych oraz perspektywy wykorzystania współpracy samorządowej w tej dziedzini

Metropolia a region – problemy ustrojowe i polityczne

In the context of territorial governance, a metropolis is not a single city within its administrative boundaries but a wider functional area comprising several municipal units. All attempts to create formalized institutions for such areas lead to the problem of establishing political and organizational relations between the metropolitan and the regional authorities. Achieving a balance of power between them is not an easy task and is sometimes even more difficult due to the political and partisan rivalry between the opposing sides. In this paper experiences of West European countries are presented and confronted with the recent discussion about statutory metropolitan areas in Poland. Four types of relations between the metropolitan and the regional level are distinguished: patronage, insignificant, conflict-provoking, and internalized. The essential conclusion of the paper is that strengthening the regional and metropolitan governments at the same time inevitably leads to institutional and political conflicts. This is especially true when both the regional and metropolitan authorities feel that their position is not fixed and grounded within the administrative system of the state. The latest draft of the so-called Metropolitan Act in Poland is most likely to lead to the conflict-provoking model of political relations between the metropolitan and regional governments. Introducing a strong metropolitan level of territorial governance seems to be very controversial because it breaks the current status quo. However, another scenario – an institutional void between the local and the regional government – is much worse for the development of Poland’s largest metropolitan areas

Metropolitalny wymiar polityki przestrzennej na przykładzie aglomeracji poznańskiej

One of the key challenges of spatial policy in developed countries is the problem of integrated planning in highly urbanized areas. Problems related to the lack of coordination of local spatial policies are particularly important in areas of dynamic suburbanization and housing development, such as the Poznan agglomeration. In Poland, however, there are no appropriate legal mechanisms that allow for proper integration of planning at the metropolitan level. In this situation the only way to overcome the problems of planning is the voluntary cooperation of local governments. In the Poznan agglomeration one can observe only its origins, however, studies conducted by researchers and planners indicate a clear need for continuation and strengthening of this process.Jednym z kluczowych wyzwań polityki przestrzennej w większości krajów rozwiniętych jest problem spójności planowania w obszarach wysoko zurbanizowanych. Problemy związane z brakiem koordynacji polityki przestrzennej jednostek lokalnych uwidaczniają się szczególnie na obszarach charakteryzujących się dynamicznym ruchem budowlanym i silnymi procesami suburbanizacji, takich jak m.in. aglomeracja poznańska. W Polsce nie istnieją jednak właściwe mechanizmy ustawowe, które pozwalają na odpowiednią integracjęe planowania na poziomie metropolitalnym. W tej sytuacji jedynym sposobem przezwyciężenia problemów planistycznych jest oddolna i dobrowolna współpraca samorządów lokalnych. W aglomeracji poznańskiej można zaobserwować dopiero jej początki, jednak prowadzone przez naukowców i urbanistów prace studialne wskazują na ewidentną  konieczność pogłębienia tego procesu

Przyszłość metropolitalnego planowania przestrzennego w Polsce – perspektywa odgórna i oddolna

The aim of the paper is to determine the possible future of metropolitan spatial planning in Poland basing on the confrontation of legislative intentions of central government administration with practical experience and expectations of the local governments. Against the background of the problems arising from the existing statutory regulation, the changes currently proposed by the government in the strategic and spatial planning system (top-down perspective) are being analyzed. The research on the bottom-up perspective is based on direct interviews and analysis of planning documents in the municipalities of the Poznań metropolitan area as a “soft space of planning”. In the summary, the systemic coherence of the emerging new metropolitan planning model in Poland is put under scrutiny.Celem artykułu jest ustalenie potencjalnych kierunków rozwoju planowania przestrzennego na poziomie obszaru metropolitalnego w Polsce na podstawie konfrontacji zamierzeń legislacyjnych administracji rządowej z doświadczeniami praktycznymi i oczekiwaniami środowiska samorządowego. Na tle przedstawionych problemów wynikających z dotychczasowej regulacji ustawowej analizowane są proponowane aktualnie przez rząd zmiany w zakresie systemu planowania strategicznego i przestrzennego (perspektywa top-down). Badania dotyczące perspektywy bottom-up bazują na wywiadach bezpośrednich i analizie dokumentów planistycznych w gminach obszaru metropolitalnego Poznania, będącego przykładem miękkiej przestrzeni planowania. W podsumowaniu krytycznej analizie poddana została spójność systemowa rysującego się nowego modelu planowania metropolitalnego w Polsce

Europejskie modele zarządzania obszarami metropolitalnymi a propozycje rozwiązań ustrojowych w Polsce

This paper reviews the experience of Western European countries in regulating the political and administrative models of metropolitan areas. It also presents some legislative proposals to create the management structure for metropolitan areas in Poland and problems of bottom-up cooperation of local governments within them.  W artykule dokonano przeglądu doświadczeń krajów Europy Zachodniej w zakresie regulacji ustrojowej dla obszarów metropolitalnych. Przedstawiono również propozycje legislacyjne ukształtowania modelu zarządzania obszarami metropolitalnymi w Polsce oraz podstawowe problemy współpracy jednostek samorządu terytorialnego w ich obrębie

Editorial

The present publication is the result of the conference 'New Challenges of Local Governance in Times of Uncertainty and Complexity', held at the Adam Mickie- wicz University in Poznań, on June 23–24, 2021, organized by the International Geographical Union Commission on Geography of Governance and the Faculty of Human Geography and Planning of the Adam Mickiewicz University. It was the 2022 Annual Conference of the Commission and was organized online due to the COVID-19 pandemic